Prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta
Katedra Zdrowia Kobiety, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Obecnie mamy do wyboru kilkanaście metod antykoncepcji, a naukowcy cały czas pracują nad nowymi środkami lub ulepszaniem istniejących. Każdy może znaleźć antykoncepcję szytą na miarę.
Czym jest antykoncepcja długoterminowa? Jakie metody antykoncepcji długoterminowej mamy obecnie dostępne na rynku? Czy są one refundowane?
Antykoncepcja długoterminowa zalicza się do grupy wysoce skutecznych oraz odwracalnych metod antykoncepcyjnych, które działają nawet przez kilka lat. Należą do nich: wewnątrzmaciczne systemy hormonalne (IUS), wewnątrzmaciczne wkładki miedziane (IUD) oraz implanty. Niestety jak do tej pory w Polsce metody antykoncepcyjne długoterminowe nie uzyskały refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia.
Jakie są zalety antykoncepcji długoterminowej? Czy jest ona bezpieczna dla pacjentek?
Niewątpliwie do zalet stosowania antykoncepcji długoterminowej można zaliczyć bardzo skuteczną ochronę przeciwko ciąży. Dla IUD wynosi ona 2-3/1000 użytkowniczek natomiast dla implantu ok 2/1000 użytkowniczek. Ponadto, zapewnia ochronę przed zajściem w ciążę tak długo, jak jest ona umieszczona w macicy/na przedramieniu – zaraz po włożeniu (więc nie trzeba pamiętać o stosowaniu antykoncepcji w przypadku stosunku płciowego). Są to metody niezwykle wygodne i dyskretne – pacjentka i jej partner nie czuje obecności wkładki wewnątrzmacicznej czy implantu. Metoda może być stosowana w leczeniu obfitych krwawień menstruacyjnych, jak również w innych schorzeniach narządu rodnego.
Wiele kobiet boi się, że antykoncepcja długoterminowa na zawsze pozbawi je płodności, a po zakończeniu jej stosowania będą one miały problem z zajściem w ciążę. Czy są to uzasadnione obawy?
Nie jest prawdą, że długoletnie stosowanie antykoncepcji hormonalnej pozbawi pacjentki płodności. Wieloletnie obserwacje wskazują, że zaraz po zaniechaniu stosowania metody, użytkowniczki wracają to pełnej płodności – do stanu przed rozpoczęciem jej stosowania. Są świetną opcją dla kobiety, która może chcieć zajść w ciążę w przyszłości, ale także pragnie długoterminowego, wysoce skutecznego zapobiegania ciąży. Wkładki wewnątrzmaciczne i implanty są odwracalne – za każdym razem, gdy kobieta zdecyduje się zajść w ciążę, może je usunąć.
Według najnowszych badań opublikowanych w raporcie Contraception Atlas 2019, Polska ma najniższy wynik jeśli chodzi o dostępność do środków antykoncepcyjnych. Z czego wynika ta sytuacja i jak wpływa na liczbę nieplanowanych ciąż w naszym kraju?
Wydaje się, że nie chodzi tutaj tylko o dostępną sprzedaż środków antykoncepcyjnych. Bardzo ważny jest przekaz informacji na temat antykoncepcji i reprodukcji na stronach rządowych (lub wspieranych przez państwo). Dodatkowo, składa się na to słaba edukacja seksualna oraz niska świadomość społeczna. Uderzeniem w dostęp do środków antykoncepcyjnych jest również wprowadzony w 2017 roku przepis ograniczający sprzedaż antykoncepcji postkoitalnej.
Jakie zmiany są potrzebne, aby w Polsce dostęp do antykoncepcji był na zadowalającym poziomie? Kto powinien zająć się wprowadzeniem tych zmian?
Przede wszystkim należy zmienić prawo i rozporządzenia dotyczące dostępu do metod hormonalnych. Ponadto, istotne byłoby zwiększenie zakresu refundacji ww. środków. Ostatnim elementem jest edukacja seksualna, nie tylko młodzieży, ale również rodziców. Wydaje się to być zadaniem, które w głównej mierze należy do rządzących.
