Prof. dr hab. n. med. Joanna Narbutt
Kierownik Kliniki Dermatologii, Dermatologii Dziecięcej i Onkologicznej UMED Łódź
Dane wskazują, że atopowe zapalenie skóry może dotyczyć nawet 30 proc. populacji z całego świata. Wyjaśniamy, co to za choroba i jaką rolę w jej leczeniu pełnią emolienty.
Czym jest atopowe zapalenie skóry (AZS)? Jakie są jego objawy?
To jedna z najczęściej występujących chorób skóry, szczególnie w populacji dziecięcej – nawet do 20 proc. pacjentów ma jej objawy, choć w większości przypadków są to postaci łagodne. To przewlekła choroba zapalna, której przyczyną jest zaburzenie bariery naskórkowej, związane z zaburzeniami genetycznymi. Nieprawidłowa budowa naskórka powoduje, że jest on przepuszczalny dla czynników zewnętrznych, takich jak toksyny, alergeny czy bakterie, przez co dochodzi do rozwoju reakcji immunologicznej. AZS jest chorobą, która współistnieje z innymi chorobami o podłożu atopowym, takimi jak astma, atopowe zapalenie spojówek czy alergiczny nieżyt nosa, a także alergia pokarmowa. Dzieci z AZS mają też problemy psychologiczne. Świąd towarzyszący tej chorobie zaburza sen, pojawiają się stany lękowe czy subdepresyjne, a ostatnio wymienia się też ADHD oraz otyłość.
Kto jest najbardziej narażony?
To przede wszystkim dzieci, których rodzice chorują na choroby atopowe, w tym AZS. Mówi się też o czynnikach ryzyka, takich jak cesarskie cięcie czy niski poziom witaminy D, ale nie są one w 100 proc. udowodnione.
Dlaczego objawy AZS nasilają się w okresie jesienno-zimowym?
W okresie wakacyjnym pacjenci są wystawieni na mniejszy poziom stresu, a ten może być czynnikiem nasilającym objawy. Przede wszystkim jednak wiemy, że promieniowanie słoneczne, promieniowanie UV, ma działanie przeciwzapalne. W okresie jesienno-zimowym faktycznie dochodzi do zaostrzeń, przede wszystkim właśnie z uwagi na stres i niskie promieniowanie słoneczne. Ogrzewanie i przesuszenie powietrza czy noszenie drażniących ubrań to z kolei czynniki środowiskowe, które mogą pogarszać przebieg choroby.
Jakie znaczenie dla pielęgnacji skóry z AZS i łagodzenia jego objawów ma stosowanie emolientów w codziennej pielęgnacji?
Emolienty odgrywają absolutnie podstawową rolę w leczeniu i profilaktyce AZS. Nie ma możliwości leczenia tej choroby, niezależnie od jej postaci, bez ich stosowania. Pełnią one funkcję zastępczą wobec uszkodzonej skóry. Mają ją uszczelnić, nawilżyć, natłuścić, dostarczyć lipidów i chronić przed drażniącymi czynnikami zewnętrznymi. Emolienty są podstawą nawet u pacjentów wymagających leczenia biologicznego, systemowego. Ich regularne stosowanie wpływa na zmniejszenie liczby zaostrzeń.
Substancje humusowe pomagają w leczeniu AZS
Kwasy huminowe i kwasy fulwowe to substancje humusowe – organiczne związki chemiczne, będące składnikami próchnicy glebowej [1], [2]. Dzięki działaniu przeciwzapalnemu [3] mogą sprawdzać się w terapii miejscowej AZS przy użyciu dermokosmetyków [4].
Bioaktywne substancje humusowe mogą zmniejszać ekspresję cytokin prozapalnych [5], co łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry, zmniejsza liczbę komórek zapalnych na skórze oraz przyspiesza gojenie ran i regenerację naskórka.
[1] Antibacterial and antioxidant properties of humic substances from composted agricultural biomasses, Chem. Biol. Technol. Agric. (2022) 9:28, dostęp: https://doi.org/10.1186/s40538-022-00291-6.
[2] Antiflammatory activity and potential dermatological applications of characterized humic acids from a lignite and a green compost, scientific reports.
[3] The Effect of Combining Humic and Fulvic Acids Poultice onWound Healing in Male Rats, dostęp: ttp://journals.lww.com/jcas by BhDMf5ePHKav1zEoum1tQfN4a+kJLhEZgbsIHo4XMi0hCywCX1AWnYQp/IlQrHD3i3D0OdRyi7TvSFl4Cf3VC4/OAVpDDa8K2+Ya6H515kE=on 08/26/2024.
[4] Antiflammatory activity and potential dermatological applications…
[5] Antibacterial and antioxidant…
