Dr n. med. Małgorzata Bińkowska
Specjalista w dziedzinie położnictwa, ginekologii i endokrynologii, doktor nauk medycznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i Uniwersytetu w Rzymie „La Sapienza”, II Klinika Położnictwa i Ginekologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego
Kiedy pacjentka w trakcie menopauzy powinna udać się do lekarza? Jakie nietypowe objawy powinny ją do tego skłonić?
Kontrolna wizyta u lekarza zalecana jest raz w roku, niezależnie od wieku i samopoczucia kobiety. Menopauza jest poprzedzona różnie długo trwającym okresem dyskretnych, a z czasem coraz bardziej wyraźnych objawów niedoboru hormonów – najpierw tylko progesteronu, z upływem kilku lat również estrogenów.
Uważa się, że nawet jeśli cykle są jeszcze mniej więcej regularne, to o niedoborach hormonalnych świadczy występowanie trzech z podanych niżej dziewięciu objawów:
- wyraźne zmiany obfitości i/lub czasu trwania miesiączek,
- skrócenie cykli,
- okresowa tkliwość i obrzmienie piersi, które wcześniej nie występowały,
- budzenie się nocą, jeśli sen dotychczas był prawidłowy,
- pojawienie się kurczy mięśni,
- sporadyczne pocenie się nocą, zwłaszcza przed wystąpieniem miesiączki,
- pojawienie się lub nasilenie migren,
- nowe lub nasilone wahania nastroju,
- wzrost wagi bez zmiany diety i aktywności fizycznej.
Kolejnym objawem może być wypadnięcie jednej miesiączki, a więc cykl trwający ponad 60 dni.
Jednym ze sposobów łagodzenia objawów przekwitania jest hormonalna terapia zastępcza. Jakie są jej wady i zalety?
Hormonalna terapia menopauzy jest najskuteczniejszą metodą likwidacji objawów wynikających z niedoboru estrogenów. 80 proc. kobiet odczuwa uderzenia gorąca, czyli gwałtowne, niekontrolowane fale ciepła rozchodzące się po szyi, karku i głowie, którym towarzyszy silne pocenie, często nasilone nocą. Objawy te trwają średnio ponad 7 lat! Część kobiet zaczyna mieć problemy ze snem, najczęściej polegające na budzeniu się nocą i trudnościach z ponownym zaśnięciem. U wielu kobiet występują wahania nastroju, płaczliwość, drażliwość, nerwowość nieadekwatna do sytuacji. Niektóre kobiety skarżą się na problemy z koncentracją uwagi i świeżą pamięcią.
Z kolei u innych pierwszym wyraźnym objawem są kołatania serca oraz skoki ciśnienia tętniczego. Zdaniem ekspertów, zarówno Międzynarodowego Towarzystwa Menopauzy, jak i Pólnocnoamerykańskiego Towarzystwa Menopauzy, złotym standardem leczenia jest hormonalna terapia menopauzy, nazywana również terapią zastępczą. Warunkiem jej stosowania jest brak przeciwwskazań medycznych, które występują u 10-15 proc. kobiet oraz wczesne rozpoczęcie terapii – najlepiej w okresie okołomenopauzalnym, maksymalnie do 10 lat po menopauzie.
Wreszcie, z upływem lat od menopauzy, coraz więcej kobiet odczuwa objawy braku hormonów w układzie moczowo-płciowym. Nasila się suchość, pieczenie i dyskomfort w pochwie, pojawiają się nagłe parcia na mocz, skłonność do stanów zapalnych pęcherza moczowego czy pochwy. Miejscowa terapia hormonalna, czyli dopochwowe podawanie DHEA (dehydroepiandrosteronu) lub estrogenu, znosi te uciążliwe i obniżające jakość życia objawy. Tę terapię może stosować zdecydowana większość kobiet.
Dobrze dobrana terapia hormonalna jest bezpieczna i skuteczna. Wymaga okresowej kontroli lekarskiej oraz wykonywania badań kontrolnych, ale to tylko służy zachowaniu zdrowia i wczesnemu wykrywaniu chorób, które mają prawo wystąpić wraz z upływem lat.
Co w przypadku, kiedy nie możemy skorzystać z hormonalnej terapii zastępczej? Jakie są alternatywne sposoby łagodzenia objawów?
W farmakologicznym leczeniu niektórych objawów menopauzy mogą być przydatne wybrane leki przeciwdepresyjne. Potwierdzoną skuteczność mają: terapia behawioralno-poznawcza, treningi uważności, joga i kliniczna hipnoza.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze odpowiednich suplementów diety w łagodzeniu objawów menopauzy?
W każdej aptece półki uginają się od preparatów suplementów, które mają likwidować różne objawy menopauzy. Podobno jest ich ponad sto. Tylko pięć z nich ma potwierdzoną w badaniach klinicznych skuteczność łagodzenia objawów menopauzalnych oraz bezpieczeństwo – te są rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Menopauzy i Andropauzy.
