Prof. dr. hab. n. med. Wojciech Zgliczyński
Prezes Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy, kierownik Kliniki Endokrynologii Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Szpital Bielański w Warszawie, konsultant woj. mazowieckiego ds. endokrynologii
Menopauza to naturalny etap w życiu kobiety, jednak jej objawy, takie jak uderzenia gorąca, wahania nastroju czy suchość pochwy, mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie. Na szczęście istnieją skuteczne sposoby, które pomagają je łagodzić i wspierać zdrowie na dłużej.
Kiedy zazwyczaj rozpoczyna się menopauza i jak długo może trwać?
Menopauza wg. definicji, to ostatnia w życiu kobiety miesiączka, po której przez 12 miesięcy nie następuje żadne krwawienie związane z zaprzestaniem czynności jajników produkujących estrogeny. Średni wiek menopauzy w Polsce to 51 r.ż, ale prawie 10 proc. kobiet doświadcza wcześniej menopauzy tj. między 40 a 45 r.ż., a dwie kobiety na 100 – przed 40 r.ż co ma niezwykle istotny, negatywny wpływ na zdrowie i jakość życia.
Pierwsze objawy związane ze stopniowym obniżeniem stężenia estrogenów pojawiają się od 5 do 10 lat przed wystąpieniem menopauzy; okres ten nazywamy perimenopauzą. Objawy związane z niedoborem estrogenów trwają latami, największą ich intensywność obserwujemy w pierwszych latach po ostatniej miesiączce. Niektóre z nich, takie jak: uderzenia gorąca i poty z czasem mogą słabnąć, natomiast objawy z zakresu układu moczowo-płciowego z biegiem lat nasilają się co w znaczący sposób pogarsza jakość życia kobiet.
Na jakie najczęstsze objawy menopauzy wskazują pana pacjentki?
Moje pacjentki najczęściej uskarżają się na: uderzenia gorąca i nocne poty, zaburzenia snu, wahania nastroju, problemy z pamięcią i koncentracją, suchość pochwy i spadek libido, a także zwiększenie masy ciała i pogorszenie wyglądu skóry i włosów.
Nie każda kobieta doświadcza wszystkich tych objawów, a ich nasilenie bywa różne. To na co chciałbym zwrócić uwagę, to fakt, że część z tych objawów pojawia się na kilka lat przed wystąpieniem ostatniej miesiączki, czyli w okresie perimenopauzy, w którym także możemy wdrożyć skuteczne leczenie poprawiające komfort i jakość życia kobiety.
Jakie zmiany zachodzą w organizmie kobiety podczas menopauzy i jakie mogą mieć konsekwencje dla zdrowia?
Zmiany hormonalne zachodzące w czasie menopauzy związane z gwałtownym spadkiem stężenia estrogenów, mają niezwykle istotny wpływ na zdrowie i jakość życia kobiety. Na początku pojawiają się uporczywe objawy naczynioruchowe (wypadowe) w postaci uderzeń gorąca i potów nocnych. Estrogeny mają działanie ochronne dla naczyń krwionośnych, dlatego ich niedobór zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych; zawału serca i udaru mózgu. Dochodzi do wzrostu stężenia tzw. „złego” cholesterolu (LDL) i obniżenia „dobrego” (HDL). Zwiększa to ryzyko miażdżycy, choroby wieńcowej oraz nadciśnienia tętniczego.
Brak estrogenów prowadzi do zwiększonego łaknienia, przyrostu masy ciała, odkładania się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha i rozwoju oporności insulinowej co w konsekwencji potęguje wzrost ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Wiadomo, że po menopauzie gwałtownie wzrasta zachorowalność na zawał serca i udar mózgu.
Niedobór estrogenów jest główną przyczyną utraty gęstości mineralnej kości prowadzącej do osteoporozy i związanym z nią wzrostem ryzyka złamań kości. Zmniejszona produkcja estrogenów powoduje suchość pochwy i zmiany w błonie śluzowej dróg moczowo-płciowych prowadząc do bolesności podczas stosunków, częstych infekcji dróg moczowych, nietrzymania moczu i zmniejszenia libido. Niedobór estrogenów wpływa także na funkcje poznawcze prowadząc do zaburzeń koncentracji, pamięci i wzrostu ryzyka wystąpienia demencji, a także do zaburzeń snu, wahań nastroju i depresji. W sytuacji niedoboru estrogenów skóra traci kolagen, elastynę i kwas hialuronowy przez co staje się cieńsza, wiotka, odwodniona pojawiają się liczne zmarszczki, a włosy ulegają przerzedzeniu.
Menopauza to zwykle proces fizjologiczny, jednak jej objawy mogą negatywnie wpływać na zdrowie i jakość życia kobiet, dlatego warto jak najszybciej wdrożyć odpowiednie metody łagodzenia tych dolegliwości. Skutecznym sposobem łagodzenia objawów menopauzy oraz wspierania profilaktyki osteoporozy i chorób sercowo-naczyniowych może być zastosowanie odpowiednio dobranej terapii hormonalnej, o ile nie występują przeciwwskazania do jej stosowania. W przypadkach występowania takiego przeciwskazania, pomocne będą naturalne preparaty zawierające fitoestrogeny, a także zmiana stylu życia wspierająca równowagę hormonalną i ogólne samopoczucie.
