Prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska
Specjalista chorób wewnętrznych i gastroenterologii; Prezes Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego, oddział Warszawa
Zespół jelita nadwrażliwego to zaburzenie osi mózgowo-trzewnej, które dotyka 11 proc. populacji. Pacjenci mierzą się z ostrymi bólami brzucha, biegunkami, zaparciami i wzdęciami. Ich funkcjonowanie jest znacznie utrudnione. Gastroenterolog wyjaśnia, na czym polega leczenie.
Jakie są najczęstsze objawy zespołu jelita drażliwego (IBS) i jak odróżnić je od innych problemów trawiennych?
W IBS objawy są jednocześnie kryteriami rozpoznania. U każdego pacjenta muszą występować wspólnie ból brzucha i zaburzenia rytmu wypróżnień oraz utrzymywać się przez dłuższy czas – minimum trzy miesiące z początkiem przed minimum pół roku i co najmniej raz w tygodniu. Jeśli nie ma objawów alarmowych i wykluczymy chorobę trzewną, to zaczynamy leczyć IBS. Objawy alarmowe to m.in. niezamierzony spadek masy ciała, krew w stolcu, niedokrwistość czy bóle nocne. Jeśli się pojawiają lub pacjent ma powyżej 50 lat, to pogłębiamy diagnostykę, by wykluczyć np. nowotwór lub nieswoiste zapalenia jelit.
Jak leczyć IBS i jakie znaczenie mają składniki roślinne i naturalne?
Zaczynamy od nawiązania kontaktu z pacjentem i uświadomienia mu charakteru choroby. Wyjaśniamy, że jest to zaburzenie funkcjonowania osi mózgowo-trzewnej. Druga sprawa to postępowanie dietetyczne. Na bazie wywiadu wykluczamy poszczególne substancje pokarmowe. Jest też dieta Low FODMAP, czyli tzw. dieta niskofermentująca. Substancje wysokofermentujące wykluczamy na 2-4 tygodnie, a potem je ograniczamy do granic tolerancji. Na tym etapie można tez pacjentowi doradzić przebadane preparaty zawierające wyciągi roślinne, które pomagają w łagodzeniu objawów zespołu jelita nadwrażliwego, takich jak biegunki, zaparcia, bóle i skurcze brzucha oraz wzdęcia i gazy. Ważne są również probiotyki (najlepiej przebadane szczepy to Saccharomyces cerevisiae czy Lactobacillus plantarum 299 V) czy prebiotyki. Jeśli to zawodzi, sięgamy po leki rozkurczowe, ale nie przeciwbólowe. Doraźnie można też stosować leki przeciwbiegunkowe oraz środki na zaparcia czy wzdęcia.
Jakie są najnowsze rekomendacje dotyczące leczenia i zarządzania IBS?
W głównych założeniach nasze schematy postepowania są zgodne ze światowymi rekomendacjami. W rekomendacjach amerykańskich pojawiają się np. leki działające na motorykę przewodu pokarmowego, które nie są jeszcze zarejestrowane w Europie. To ostatnie brakujące ogniwo w leczeniu trudnych zaparć. Podejmując leczenie warto postawić na przebadane i sprawdzone produkty.
